همه گیری ویروس کرونا و تعطیلی اجباری آموزش‌ها و سوق دادن مدارس به سمت آموزش غیرحضوری در اواخر سال گذشته و تداوم آن در سال تحصیلی جاری به مجموعه نظام آموزشی و در کنار آن معلمان و دانش آموزان آنها شوک وارد کرد.
با آغاز سال تحصیلی جدید اگرچه بیشتر اولیا تمایلی به بازگـشایی مدارس نداشتند و تدریس در سامانه شاد و فضای مجازی را به حضور دانش آموزان در مدرسه ترجیح می دادند، و خرسند بودند که فرزندشان از ویروس کرونا در امان است.
بدون شک اماده سازی خانواده ها و دانش آموزان به آموزش مجازی و آنلاین با توجه به شیوع گسترده ویروس کرونا ضرورتی بود که در سایه مشکلات ناشی از کرونا مغفول ماند.
بسیاری از والدین براین باورند کرونا و آموزش غیر حضوری بیشتر در دانش‌آموزان ابتدایی اثر گذاشته و با توجه به تغییر کتابها و تخصصی بودن آنها اغلب والدین نمی توانند آنگونه که باید در فراگیری دروس به آنها کمک کنند.
محروم ماندن دانش اموزان از فضای شاد مدرسه و تلاش برای یادگیری، زندگی دسته جمعی و حضور در اجتماع از دیگر مشکلاتی است که آموزش غیر حضوری برای دانش آموزان ایجاد کرده است.
اما از غفلت متولیان امر و خانواده ها درخصوص آمادگی لازم برای اجرای این پروسه جدید و درعین حال عظیم در عرصه آموزش که بگذریم مشکلات دیگری وجود دارد که با گذشت نزدیک ۸۰ روز از اجرای طرح آموزش مجازی نه تنها کم نشده اند بلکه بیشتر شده و با توجه به پیش بینی احتمال ادامه این روند تا پایان سال تحصیلی حالت فرسایشی به خود خواهد گرفت و بیشتر از همه این خانواده ها و دانش آموزان هستند که در این میان به انواع آسیب ها دچار خواهند شد.
کلاسهای مجازی فرصت دیدار و تعاملات را سلب کرده است
مدیرآموزش و پرورش بروجرد در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: امروز تبلت و گوشی هوشمند جایگزین کتاب و دفتر شده و جمعیت بسیاری از دانش آموزان به ویژه ساکنان روستاها و نقاط دورافتاده به دلیل محدود بودن پهنای باند اینترنت و نبود گوشی هوشمند با مشکلاتی مواجه هستند و والدین را نگران آینده تحصیلی فرزندان خود کرده است.
محمد مهرافزون اظهار داشت: یکی از نگرانیهایی که والدین در دوران آموزش مجازی دارند، ارتباطات دانش آموزان در دنیای واقعی است. حضور در مدرسه و ارتباط با دیگر بچه ها، باعث تقویت روحیه تیمی و بالا رفتن عزت نفس در دانش آموزان می شود که در پیشرفت تحصیلی موثر است.
وی تاکید کرد: مهمترین ضعف زیرساختی در آموزش آنلاین، معلمان بی تجربه در آموزش مجازی است زیرا اغلب معلمان تجربه کار در آموزش آنلاین را ندارند و این موضوع باعث می شود تا در بسیاری از موقعیت ها، واکنش درست را نداشته و معلمان و دانش آموزان، از برگزاری این کلاس های آنلاین دلسرد شوند.
وی اضافه کرد: اگرچه در کلاس مجازی فرصتی جداگانه برای سوال و جواب در نظر گرفته شده، اما نمی تواند جایگزین رفع اشکال به صورت حضوری باشد و پاسخها کوتاه بوده که این مسئله باعث سردرگمی دانش آموزان شده و درنهایت او را با کوهی از مشکلات ریز و درشت درسی مواجه می کند.
مدیریت دانش آموزان در کلاس مجازی، راه پرپیچ و خم معلمان و والدین
مدیر آموزش و پرورش بروجرد گفت: کلاس مجازی اگرچه قوانین مشخصی دارد، اما نمی تواند به نظم و دقت کلاس های حضوری برگزار شود. در این شرایط معلمان و والدین نمی‌توانند قوانین پیچیده تر و سختگیرانه تری برای دانش آموزان برای دنبال کردن مباحث کلاس درسی برقرار کنند.
مهرافزون مهمترین مشکلات آموزش غیرحضوری را متوجه پایه اول ابتدایی دانست که دانش آموز باید به دهان معلم نگاه کرده و بخش کردن و صداکشی و شیوه گرفتن مداد در دست را بیاموزد که در این شرایط ارتباط عاطفی چندان بین دانش آموز و معلم شکل نمی‌گیرد و اولیا برای تفهیم این موضوع با مشکل مواجه می‌شوند.
این کارشناس ارشد آموزش و پرورش گفت: آموزش مجازی، نظارت مستمر و مجدانه خانواده را می‌طلبد که متاسفانه بیشتر خانواده‌ها به دلیل آشنا نبودن با نوع فعالیت آموزش مجازی از این مسوولیت شانه خالی می‌کنند.
وی بیان کرد: هم اکنون بخش قابل توجهی از والدین باسواد هستند و می‌توان با آموزش مناسب از آنها برای نظارت و ارزیابی فرزندان استفاده کرد. در این شرایط معلم فرصت نمی‌کند تمام دانش‌آموزان را رصد کند ولی والدین باید پیگیر باشند که فرزندانشان مباحث آموزشی را جدی گرفته و از آموزش جانمانند.
مهرافزون اضافه کرد: در روزهای کرونایی دانش آموزان نسبت به تشویق نشدن از سمت معلم یا مشاور مدرسه دل تنگ می‌شوند، و اولیا باید این نقش را اجرا کنند. ایجاد یک سیستم تشویق می‌تواند انگیزه دهنده باشد، به همین دلیل هنگامی که فرزندان کاری را به اتمام رساند، او را تشویق کنید.
مهارت نداشتن برخی از معلمان برای فعالیت در فضای مجازی
کارشناس مسایل تربیتی و آموزشی بروجرد گفت: براساس مشاهدات میدانی در مدارس سطح شهر آماده نبودن زیر ساخت‌ها اصلی ترین عنصر برنامه آموزش مجازی یعنی پیام رسان شاد است که متاسفانه علیرغم وعده‌های داده شده از سوی بالاترین مقامات وزارت آموزش و پرورش هنوز بسیار از ایرادات و نواقص فنی فراوان درآن وجود دارد.
محمد کاوند افزود: این اختلالات فنی برای کارشناسان آموزش و پرورش، معلمان، دانش آموزان به یک معضل و مشکل اساسی تبدیل شده است.
وی بیان کرد: چالش بعدی بحث بستر ارائه آموزش مجازی یعنی اینترنت است. علاوه بر هزینه بالای پرداختی که بعضی از معلمان و دانش آموزان برای تهیه بسته های اینترنت پرداخت می کنند، کندی بسیار آزار دهنده شبکه و اختلال در بارگذاری فایل صوتی و تصویری در برنامه شاد موجب دلسردی دانش آموز ابتدایی و والدین می شود.
وی عدم تسلط برخی معلمان به اصول کار در شبکه های مجازی و تولید محتواهای الکترونیکی و همچنین برخی هنجارها، معلمان توانمند را از اجرای تدریس مطلوب دور نگه داشته است.
این کارشناس مسایل آموزشی گفت: متاسفانه علیرغم پیش بینی های وزارت بهداشت مبنی بر ادامه شیوع و گسترش کرونا، آموزش و پرورش فرصت طلایی موجود تا قبل از ۱۵ شهریور را به راحتی از دست داد. فرصتی که می توانست با بارگذاری دوره های فشرده و با استفاده از تجربیات اسفند ۹۸ تا خرداد ۹۹ که آموزش مجازی در مدارس انجام گرفت به خوبی معلمان را با نحوه کار در فضای مجازی، چگونگی تشکیل گروه کلاسی، چگونگی افزودن عضو در صورت ترک گروه، چگونگی ذخیره فایل های صوتی و تصویری معلمان قبل از انتشار در گروه و برطرف کردن ایرادات گفتاری و فنی آشنا کند.
کاوند گفت: چالش دیگر عدم وجود امکانات لازم در بسیاری از مدارس جهت تولید محتوای آموزشی مناسب و در نتیجه کیفیت پایین برخی محتواها که معلمان با گوشی های شخصی خود تهیه می نمایند، معلمانی که در این مقطع حساس دلسوزانه و ایثارگرانه هر آنچه می توانند جهت ادامه روند آموزش انجام می دهند.
وی یکی دیگر از چالشهای آموزش مجازی را در نظر نگرفتن امکانات و توانمندی خانواده ها در تهیه گوشی همراه دانست و بیان کرد: آموزش در تلویزیون ارائه می شود یا برخی مدارس محتوای کتبی به دانش آموزان ارایه نموده اند اما فراموش نکنیم متاسفانه دانش آموزان و خانواده هایی که دسترسی به گوشی هوشمند ندارند، دچار آسیبهای روحی و اجتماعی خواهند شد. حتی از برخی مدارس گزارش رسیده است که چند دانش آموز از یک گوشی استفاده می نمایند.
کاوند ادامه داد: نکته دیگری که در آموزش حضوری کاملا رعایت می شود و در آموزش مجازی مغفول مانده است بحث توجه به تفاوت های فردی در آموزش می باشد که آیا دانش آموز با نیازهای آموزشی خاص با دانش آموزان عادی محتواهای خاص خود را دریافت می نمایند، که متاسفانه باید گفت که بررسی ها و مراجعات اولیاء چنین چیزی را نشان نمی دهد.
وی یکی دیگر از چالش های آموزش غیرحضوری را علاوه بر فراگیر نبودن تبلت و موبایل در روستاها دانست و بیان کرد: درکنار همه این مشکلات تمایل نداشتن خانواده ها به آموزش مجازی، کمبود مهارت در کنترل دانش آموزان در ساعات تدریس، نداشتن آموزش های لازم از قبیل تاب آوری خانواده ها در مقابل مشکلات حضور دائمی دانش آموزان در منزل از بعد روانی آموزش مجازی را به طور جدی تحت تاثیر خود قرار داده است. و زنگ خطر جدی که به صدا در آمده است شنیده شدن خبرهایی مبنی بر ترک تحصیل برخی دانش آموزان به دلایل متعدد از جمله آنچه که دراین گزارش آمد می باشد که به نظر ازهمه جنبه های دیگر مهم تر وقابل تعمل تراست.
بک روانشناس بروجردی گفت: در خانه ماندن دانش آموزان اگر چه موجب ارامش والدین و افزایش سلامت این قشر و دوری از کرونا شده اما از سوی دیگر به دلیل نوپا بودن آموزش غیرحضوری مشکلاتی برای همه کادر اموزش، معلمان، دانش آموزان و اولیا ایجاد کرده است.
الهه صارمی افزود: در زمینه آماده‌سازی دانش‌آموزان برای پذیرش شرایط آموزش غیرحضوری، باید از همان ابتدا آموزش‌ها لازم ارائه می شد و مشکلات زیرساختی، روحی و روانی و آموزشی مورد بررسی قرار میگرفت.
وی بیان کرد: باید والدین در کنار معلمان و مدیران مدارس با ارتباط گیری با دانش‌آموزان از طریق شبکه‌های اجتماعی علاوه بر اینکه شوق و ذوق درس خواندن را در آنها شکوفا و تقویت کنند به بیان علت تغییر روش تحصیلی از آموزش حضوری به مجازی بپردازند.
وی ادامه داد: در چند ماه پایانی سال تحصیلی گذشته به ناگاه تغییراتی در آموزش دانش‌آموزان از حضوری به غیرحضوری و مشکلاتی در این زمینه به دلیل نو بودن این نوع آموزش طلب می‌کرد که برای پیشگیری از بروز مشکلات در این شیوه آموزشی چاره اندیشی شود.
صارمی، همچنین با اشاره به نقاط ضعف و قوت تدریس آنلاین و مجازی گفت: نبود امکان حضور و غیاب دانش‌آموزان، مشخص نبودن و رسمیت نداشتن حریم کلاس، قرار نداشتن هم‌کلاسی‌ها در کنار یکدیگر و نبود ارتباط تعاملی و متقابل بین دانش‌آموز و معلم از جمله نقاط ضعف این روش محسوب می‌شود.
وی آماده کردن زیرساخت‌های لازم برای اثربخشی بیشتر آموزش‌های غیرحضوری را نیز لازم و ضروری دانست و گفت: این زیرساخت‌ها شامل بستر پایداری اینترنت تا آموزش معلمان و دانش‌آموزان برای استفاده از این فضاست.
وی بر همت و همکاری خانواده و مدرسه برای هدایت و حمایت از دانش‌آموزان در استفاده از فضای غیرحضوری آموزش‌ها تاکید کرد و گفت: در این راستا همه باید با همکاری و همراهی تلاش کنند تا این از شرایط سخت شیوع ویروس کرونا گذر کنند و جامعه هرچه سریعتر به شرایط عادی برگردد.
به گزارش ایرنا روی دیگر سکه کرونا اثرات مثبت آن است چرا که دانش‌آموز می‌تواند شرایط سخت را در زندگی تجربه کند و تعامل موثر و سازنده والدین با دانش آموزان به میزان قابل‌توجهی می‌تواند به سلامت اجتماعی و روان کمک کند، باید بدانیم که در روزهای سخت کرونایی مهمترین منبع تامین سلامت اجتماعی ارتباط والدین با فرزندان است.